Met de komst van steeds sneller mobiel internet, betere landelijke dekking en grotere databundels naderen we het punt waar je op elke plek in Nederland kunt beschikken over razendsnel internet. Kinderen van nu kunnen altijd online zijn, want de smartphone werkt altijd; thuis, in de stad, op het strand en in het bos. Maar wat betekenen deze technologische ontwikkelingen voor onze kinderen en de generaties na hen? Wij laten je zien wat de keerzijde is van de smartphone en waarom het zo belangrijk is om gebalanceerd smartphonegebruik te stimuleren bij kinderen.

Wat zijn voor kinderen negatieve effecten van smartphonegebruik?
Met de jaren komt er steeds meer onderzoek waaruit blijkt dat smartphonegebruik negatieve effecten met zich mee kan brengen. Hieronder zijn er een aantal daarvan belicht.
Smartphone en mentaal welzijn
Wetenschappers leggen de link tussen smartphonegebruik en toename van angst en depressie[5, Elhai, J. D., Dvorak, R. D., Levine, J. C., & Hall, B. J. (2017). Problematic smartphone use: A conceptual overview and systematic review of relations with anxiety and depression psychopathology. Journal of Affective Disorders, 207, 251–259 Link 🔗 6, Yang, J., Fu, X., Liao, X., & Li, Y. (2019). Association of problematic smartphone use with poor sleep quality, depression, and anxiety: A systematic review and meta-analysis. Psychiatry Research, 112686. Link 🔗7] Sohn, S., Rees, P., Wildridge, B., Kalk, N. J., & Carter, B. (2019). Prevalence of problematic smartphone usage and associated mental health outcomes amongst children and young people: a systematic review, meta-analysis and GRADE of the evidence. BMC Psychiatry, 19(1). Link 🔗. Deze angst- en depressieklachten kunnen leiden tot een verminderde kwaliteit van leven en kunnen lang aanhouden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat angst- en depressieklachten uit de kindertijd tot op late leeftijd voelbaar kunnen zijn[8] Oswald, T. K., Rumbold, A. R., Kedzior, S. G. E., & Moore, V. M. (2020). Psychological impacts of “screen time” and “green time” for children and adolescents: A systematic scoping review. PLOS ONE, 15(9), e0237725. Link 🔗.

Smartphone en lichamelijk welzijn
Kinderen (4 tot 11) spenderen 7 uur en 12 minuten per dag sedentair (inactief) en tieners (12 tot 18) zelfs 9 uur en 42 minuten per dag [18] sportenbewegenincijfers.nl - Zitgedrag Link 🔗.Sedentair gedrag bestaat bij kinderen voor een aanzienlijk deel uit zittend of liggend smartphonegebruik.Steeds meer bewijs toont aan dat sedentair gedrag geassocieerd is met een verhoogd risico op cardio-metabole ziekten [19] Tremblay, M.S., LeBlanc, A.G., Kho, M.E. et al. Systematic review of sedentary behaviour and health indicators in school-aged children and youth. Int J Behav Nutr Phys Act 8, 98 (2011). Link 🔗en overgewicht [20] Fang, K., Mu, M., Liu, K., & He, Y. (2019). Screen time and childhood overweight/obesity: a systematic review and meta‐analysis. Child: Care, Health and Development. Link 🔗.Daarnaast lijkt er een link te zijn tussen smartphonegebruik en verminderde fysieke activiteit, verminderde spiermassa en een hoger vetpercentage [21] Wacks, Y., & Weinstein, A. (2021). Excessive smartphone use is associated with health problems in adolescents and young adults. Frontiers in Psychiatry, 12. Link 🔗.
Wanneer worden negatieve effecten zichtbaar?
Een belangrijke bevinding in veel van de bovengenoemde onderzoeken is dat de negatieve effecten vaak pas goed zichtbaar lijken te worden bij 'problematisch smartphonegebruik'. Over de afgelopen jaren is dit toegenomen, waardoor er vandaag de dag bij 1 op de 4 kinderen sprake is van problematisch smartphonegebruik[7] Sohn, S., Rees, P., Wildridge, B., Kalk, N. J., & Carter, B. (2019). Prevalence of problematic smartphone usage and associated mental health outcomes amongst children and young people: a systematic review, meta-analysis and GRADE of the evidence. BMC Psychiatry, 19(1). Link 🔗. De precieze definitie van 'problematisch smartphonegebruik' staat niet geheel vast, maar het komt op deze kenmerken neer:
- - Tolerantie: meer tijd op de smartphone nodig voor hetzelfde bevredigende gevoel.
- - Preoccupatie: voortdurende gedachten gericht op de smartphone
- - Ontwenningsverschijnselen (ongemak of irritatie) wanneer de smartphone niet beschikbaar is
- - Belangrijke taken worden verwaarloosd vanwege smartphonegebruik
- - Gevoel van machteloosheid over smartphonegebruik
- - Voortdurend gebruik ondanks bovenstaande negatieve effecten op het leven
Hoe Regain problematisch smartphonegebruik gaat voorkomen
De les die uit bovenstaande onderzoeken naar voren lijkt te komen is de smartphone niet per definitie slecht is. Het is vooral ‘problematisch smartphonegebruik’ dat voorkomen moet worden. Er zijn twee acties die Regain hoofdzakelijk hierop gaat nemen.
Overmatige schermtijd terugdringen
In de besproken onderzoeken zijn nadelige effecten vaak pas zichtbaar bij hoge schermtijden. Een eerste stap is daarom om gezonde schermtijden op de smartphone te stimuleren vanaf het moment dat kinderen een smartphone bezitten. Op die manier verlagen we de kans op problematisch smartphonegebruik en alle negatieve effecten die daarop kunnen volgen. Volgens het NJI, die haar adviezen baseert op internationale richtlijnen, is een schermtijd van maximaal twee uur voor kinderen tussen de 5 en 17 jaar gezond[27] Nederlands Jeugdinstituut - "Hoe lang mag mijn kind achter een beeldscherm?" Link 🔗. Dit is inclusief tijd achter de tablet, laptop en televisie.
Actief smartphonegebruik stimuleren
Voorkomen van overmatige schermtijd is belangrijk, maar het is slechts een deel van de oplossing. Minstens net zo belangrijk is het stimuleren van actief smartphonegebruik boven passief smartphonegebruik. Actief smartphonegebruik omvat communicatieve, sociale en educatieve activiteiten, zoals berichten sturen, videobellen en interactief nieuwe vaardigheden leren. Dit wordt vaak in verband gebracht met een positieve invloed op de geestelijke gezondheid[28] Marin-Dragu, S., Forbes, A., Sheikh, S., Iyer, R. S., Santos, D. P. D., Alda, M., Hájek, T., Uher, R., Wozney, L., Paulovich, F. V., Campbell, L. A., Yakovenko, I., Stewart, S. H., Corkum, P., Bagnell, A., Orji, R., & Meier, S. (2023). Associations of active and passive smartphone use with measures of youth mental health during the COVID-19 pandemic. Psychiatry Research, 326, 115298. Link 🔗.Passief smartphonegebruik omvat daarentegen het consumeren van content zonder actief deel te nemen, zoals scrollen door de sociale-media-tijdlijn of het bekijken van video's zonder interactie. Dit type gebruik wordt geassocieerd met een afname van het welzijn en de kwaliteit van leven, vooral bij jongeren[28] Marin-Dragu, S., Forbes, A., Sheikh, S., Iyer, R. S., Santos, D. P. D., Alda, M., Hájek, T., Uher, R., Wozney, L., Paulovich, F. V., Campbell, L. A., Yakovenko, I., Stewart, S. H., Corkum, P., Bagnell, A., Orji, R., & Meier, S. (2023). Associations of active and passive smartphone use with measures of youth mental health during the COVID-19 pandemic. Psychiatry Research, 326, 115298. Link 🔗.
Hoe wij dit gaan doen
1. Met een innovatief beloningssysteem gaan wij het voor kinderen leuk maken om schermtijd te verminderen en actief smartphonegebruik te verkiezen boven passief smartphonegebruik. Door middel van gepersonaliseerde doelen, bijbehorende beloningen en gamification zal het leuk worden om bewuster met de smartphone om te gaan en hem regelmatig weg te leggen.
2. Bewustwording en educatie voor kinderen, maar ook voor ouders. Zo leert de hele familie wat voor effecten smartphonegebruik heeft en hoe je bewust met je smartphone omgaat.
3. Personalisatie, feedback en zelfrapportage zullen de app voor elk kind effectief en zinvol maken. Elk kind is anders en daarom willen wij van Regain uiteindelijk een geheel gepersonaliseerde ervaring maken met passende doelen en beloningen.
4. Samenwerken met pedagogen en onderzoekers is voor ons een prioriteit. Zo kunnen wij onze ideeën valideren en op de hoogte te blijven van de laatste wetenschappelijke inzichten.
Schermtijd in het nieuws
- "'De schermtijd van kinderen moet drastisch worden beperkt'" - NPO Radio 1 - mei 2024
- "Experts ongerust over verdubbeling schermtijd Nederlandse kinderen" - NOS - mei 2024
- "Steeds meer kinderen met oogproblemen, wachtlijsten ziekenhuizen groeien" - RTL - jan 2024
- "Europees Parlement vraagt wetgeving tegen problematisch smartphonegebruik" - Knack - dec 2023
- "We kijken gemiddeld 5,5 uur per dag naar een scherm, dit doet het met onze ogen" - AD - maart 2023